Ik ben onlangs naar de bioscoop geweest. De laatste film van Sam Mendes moest ik wel op groot scherm ervaren. 1917 is dan ook een cinematografische overdondering. Als superlatief kan dat wel tellen. In het genre, oorlogsfilms, zou je denken dat we alles wel eens hebben gezien. Grootse actieshots, een muur van geluid, decors, kostuums en effecten om de gruwel, de chaos, de verwarring en het lijden toch maar nabij te brengen.

Sam Mendes is er echter in geslaagd om een nieuwe beeldtaal te ontwikkelen. Veel is er geschreven over het feit dat zijn film een continuous tracking shot is. Geen cuts, geen overgangen. Je blijft de 2 hoofdrolspelers op de hielen volgen. Alleen doet dat de film enorm te kort.

Mendes speelt met een combinatie van cinematografie, premise, decors en muziek om de Eerste Wereldoorlog tot leven te brengen. Wat nog het hardst opvalt is dat Mendes gekozen heeft voor een evocatie die de Duitsers hooguit als dreigende schaduwen in beeld brengt. Daarentegen brengt Mendes voluit de nasleep van de strijd in al haar rauwheid in beeld. Als kijker krijg je slagvelden, kapotgeschoten boerderijen en verwoeste dorpen in al hun naakte detail voor de kiezen. Voor wie ooit foto’s van de verwoestingen in deze streek heeft gezien, zal de scenografie vertrouwd en daardoor confronterend aanvoelen.

De dreigende muziek van Thomas Newman jaagt de kijker niet alleen op, ze maakt keer op keer de aansluiting met de cinematografie en duwt je nog dieper in deze totaalervaring.

En om die ervaring is het Mendes duidelijk te doen. Want ook de keuze van de cast en het script reflecteert duidelijk zijn wens om de kijker zo veel mogelijk te vervreemden van de eigen realiteit. De hoofdrollen zijn jongeren die je even goed vandaag op de trein zou tegen komen. Onbekenden waarmee je even het pad kruist, flarden uit hun leven in gesprekken opvangt, en dan weer verdwijnen. Na 3 jaar oorlog beperken de overpeinzingen van de personages zich hooguit tot overleven en sakkeren over modder, het leger en het thuisfront. De kijker wordt volledig alleen gelaten om zelf te kiezen hoe de film kan worden geinterpreteerd.

In ieder geval vind ik het aantal oscarnominaties meer dan terecht. Hoewel dit geen ontspannen zaterdagavondfilm is, kan ik een cinemabezoek zeker aanraden.