Netsensei

Much Ado About Nothing

Wikileaks

De laatste weken waren op zijn zachtst interessant te noemen. Wikileaks zette zo’n beetje het internet op zijn kop. En ook ik ben op het werk en aan de toog al een paar keer de discussie aangegaan.  Tjah, het laat immers niet echt onberoerd.  Maar wat denk ik er nu eigenlijk van?

Wel, vanmorgen was er een bijzonder interessant debat in de Zevende Dag. Er werden daar zeer interessante gedachten gewisseld door o.a. ambassadeur Howard Gutman en minster BuZa Steven Van Ackere. Ik zit op dezelfde lijn als hen: het concept wikileaks is op zich geen slecht idee, maar wat er op straat ligt, daar kan je nogal wat bedenkingen bij maken.

In de eerste plaats schaadt dit diplomatieke betrekkingen. Vertrouwen en openheid müss sein, maar ook vertrouwelijkheid. Diplomaten horen nu eenmaal in alle discretie hun eerlijke mening te kunnen delen tegenover de entiteiten die ze vertegenwoordigen.  Hoe zijn we immers zelf? Of nu onszelf, onze werkgever, een vereniging,… vertegenwoordigen, afhankelijk van de belangen laten we naar andere niet het achterste van onze tong zien. Tenzij in alle vertrouwen. Zo gaat het ook op supranationaal niveau. Dergelijke interne keuken zomaar als een “leak” naar buiten brengen en dan beweren dat regeringen de “waarheid” toedekken, lijkt me op zijn minst een foutief beeld te scheppen van hoe diplomatie echt werkt.

Erger is dat in die documenten dingen staan die hoe dan ook de aandacht van dissidenten en terroristen kunnen trekken. Personen die opeens aan dossiers kunnen worden gekoppeld, doelwitten die tot voorheen niet echt op waarde werden geschat,… Maar ook klokkeluiders die bepaalde praktijken in alle discretie aankaarten en daarvoor de nodige bescherming kregen. Als het niet direct is, dan wel onrechtstreeks zijn mensenlevens in gevaar gebracht. Potentiële informanten durven interessante tips nu immers niet meer te delen uit angst dat de verslagen worden gelekt. Wat zeker is, dan is het wel dat wikileaks het leven van intelligentiediensten opeens een stuk moeilijker heeft gemaakt.

Verdient Wikileaks al die kritiek? Wat het had moeten doen was de documenten grondig screenen door grondig samen te werken met mediaspecialisten. Zomaar 300.000 documenten ongefilterd op straat gooien is vragen om bepaalde informatie volledig uit context te trekken of ze volledig verdraaid kunnen worden. Denk maar aan de filmpjes van de operatoren die gronddoelwitten in Irak uitschakelen en daarbij hun ongezouten commentaar geven. Is het gedrag van de betrokken militairen schandalig? Ja en zonder meer goed te praten. Valt ze te begrijpen? Even zeker.  Wij bekijken de filmpjes geschokt vanuit onze luie zetel als weldenkende burgers. Militairen leven, denken en werken vanuit een andere context: die van de oorlog. Het is  heel makkelijk om te zeggen dat inviduele soldaten zelf kunnen weigeren. Ik denk dat dat heel moeilijk is in een militaire context van pikordes en hierarchieën waar plicht voor alles gaat.

Het gevoel dat Julian Assange mij geeft is dat hij als een moderne Robin Hood te werk is gegaan. Dat spreekt enorm aan bij bepaalde doelgroepen in deze onzekere tijden. Denk maar aan jongeren, dissidenten, hackers,… Groepen die een zekere vorm van – al dan niet gezond – wantrouwen hebben tegenover overheden. Een WikiLeaks is zo’n beetje de katalysator om hen in overdrive te laten gaan. Wikileaks en Assange zijn voor hen nu symbolen waarvan individuen niet noodzakelijk goed weten waarvoor ze staan. Denk maar aan het legertje hackers van het losse Anonymous verbond dat nu een cyberoorlog voert tegenover bedrijven zoals Mastercard of Paypal. Zij doen dat vanuit de gedachte dat ze goed doen door bedrijven aan te pakken die samenwerken met een, naar hun gevoel, vijandige overheid. In werkelijkheid richten ze in de eerste plaats economische schade aan: handelaars die juist op PayPal of Mastercard betrouwen voor hun inkomen komen onbedoeld in de vuurlijn te liggen. Lijkt me dat dat niet de bedoeling van Assange kon geweest zijn.

‘Tuurlijk hoort openheid tegenover het brede publiek. Maar lijkt me dat Wikileaks zijn doel eerder voorbij geschoten is. In die zin heb ik er ook wel wat moeite mee dat andere entiteiten zonder meer mirrors opzetten van Wikileaks. Ik hoop dat ze zich goed bewust zijn van de gevolgen die hun keuze kan hebben op langere termijn.